Piętra roślinności w Tatrach
Piętra roślinności (piętra klimatyczno-roślinne) – układ roślinności w
górach
, związany ze zmianą
klimatu
wraz ze wzrostem
wysokości nad poziomem morza
. Zmieniają się (tzn. pogarszają w znaczeniu ekologicznym) niektóre elementy klimatu, takie jak temperatura, roczna suma opadów atmosferycznych i długość
okresu wegetacyjnego
. Powoduje to stopniowe zastępowanie jednych
formacji roślinnych
przez inne. Jest to przykład astrefowego środowiska przyrodniczego.
Liczba pięter roślinnych oraz wysokość górnych granic poszczególnych pięter zależy od takich czynników, jak
szerokość geograficzna
, wysokość i kierunek przebiegu danego
pasma górskiego
czy oddziaływanie
prądów morskich
. Układ piętrowy w wielu pasmach górskich jest niesymetryczny: inaczej granice pięter kształtują się na stokach południowych i północnych, zawietrznych i dowietrznych, o różnej ekspozycji, inaczej na stokach we wnętrzach masywów, a inaczej na ich obrzeżach itp.
W górach Europy (np. w
Alpach
,
Sudetach
,
Karpatach
) występują następujące piętra roślinności (w nawiasach podano główne formacje roślinne):
Z piętrami roślinnymi w górach związane są również dwie granice ekologiczne:
górna granica lasu
i
granica wiecznego śniegu
.
Istnieje pewna analogia między piętrami roślinności (strefowość pionowa) a strefami roślinności (strefowość pozioma,
biomy
). Podobieństwa takie zaznaczają się przede wszystkim w strefach pozazwrotnikowych. Przykładowo, piętro regla górnego w
Tatrach
przypomina strefę
tajgi
, a piętro subalpejskie – strefę
tundry
.
Górskie piętra roślinne nie występują tylko w klimatach skrajnie suchych (pustynne góry
Sahary
) lub skrajnie zimnych (
Arktyka
,
Antarktyka
).
Aleksander von Humboldt
prowadził w XIX wieku badania w tropikalnych lasach
Ameryki Południowej
. Zauważył on, że roślinność górska w tych obszarach ma wszędzie podobny wygląd. Wyróżnił wtedy:
- tierra caliente – do 900 m n.p.m., obszar "gorący" o średniej temperaturze 22-30 °C. Rośnie tutaj górski
wilgotny las równikowy
.
- tierra templada – 800–2000 m n.p.m., obszar "umiarkowany" o średniej temperaturze poniżej 17-22 °C; wilgotny las równikowy przechodzi w las górski. Znaczna liczba drzew iglastych.
- tierra fria – około 3000 m n.p.m. przebiega granica lasu wysokogórskiego bogatego w drzewa iglaste. Obszar "chłodny", temperatury nierzadko kilka stopni powyżej zera. Ponad nim rozpościera się piętro formacji
paramo
. Nie ma tam pór roku, wegetacja trwa bez przerwy.
- tierra helada – około 4000 m n.p.m., obszar "mrozu", gdzie panuje temperatura ujemna, a roślinność ograniczona jest do zbiorowisk zarodnikowych
- tierra nevada – powyżej 4500-5000 m n.p.m., ponad granicą wiecznego śniegu.